Avraam Berman - «Xəzər çəkilir, vətəndaşların hüquqları da onunla birlikdə gedir»

Xəzər dənizi dünyanın ən böyük qapalı su hövzəsi olmaqla yalnız ekologiya baxımından deyil, həm də hüquqi, iqtisadi və geosiyasi aspektlərdə mühüm əhəmiyyət daşıyır. Son illərdə Xəzər suyunun səviyyəsinin azalması müşahidə olunur. Bu azalma təkcə ekoloji fəsadlar yaratmır, həm də sahilyanı dövlətlər arasında hüquqi münasibətlər sistemini yenidən aktuallaşdırır.

Mövzu ilə bağlı vəkil Avraam Berman ilə müsahibəni təqdim edirik:

Bu gün biz Xəzər dənizinin səviyyəsinin sürətlə azalmasının şahidi oluruq. Son illərdə artıq bir metrdən çox su çəkilib.

Sual: Cənab Berman, bu problem ölkə üçün nə dərəcədə ciddi hesab olunur?

Avraam Berman:

Bu, təkcə ekoloji deyil, həm də hüquqi problemdir. Dəniz çəkiləndə biz balıqçılığı, liman infrastrukturunu, iş yerlərini itiririk və ən əsası – vətəndaşların əlverişli ətraf mühitdə yaşamaq konstitusion hüququ (AR Konstitusiyasının 39-cu maddəsi) pozulur. Deməli, söhbət “təbiət faciəsi”ndən deyil, milyonlarla insanın hüquqlarının birbaşa pozulmasından gedir.

Çoxları deyir ki, təbiətin özü, qlobal istiləşmə və Volga çayının suyun azalması ilə əlaqələndirir. Amma dövlətin hüquqi baxımdan hərəkət etmək öhdəliyi varmı?

Avraam Berman:

Əlbəttə. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Əsasnaməsində açıq şəkildə göstərilib: bu orqan su ehtiyatlarının, o cümlədən Xəzərin vəziyyətinə nəzarət etməli, monitorinq aparmalı, ekoloji ziyanı qarşısını almalı və bioloji sərvətlərin qorunmasını təmin etməlidir. Bundan başqa, Nazirlik ekoloji qanunvericiliyi pozan fəaliyyəti dayandırmaq hüququna malikdir. Yəni, onun təkcə müşahidə etmək deyil, həm də hərəkət etmək öhdəliyi var.

Amma Nazirlik bildirir ki, işçi qruplar yaradılır, müxtəlif ölkələrlə danışıqlar aparılır, birgə monitorinq proqramı hazırlanır. Bunu real addımlar saymaq olar?

Avraam Berman:

Monitorinq və işçi qrupları yalnız birinci səviyyədir. Amma Nazirliyin əsasnamə üzrə öhdəlikləri daha genişdir: o, qabaqlayıcı tədbirlər görməli, zərər çəkmiş vətəndaşlara kompensasiya təmin etməli, nəticələr barədə ictimaiyyətə açıq hesabat verməlidir. Əgər belə tədbirlər mövcuddursa – göstərilsin. Əks halda, biz əsasən bəyanatları, real addımları isə görməyəcəyik.

Vətəndaşlar konkret olaraq kimi cavabdeh hesab etməlidirlər? Axı insanlar çox vaxt “dövlətin ümumilikdə” günahkar olduğunu deyirlər.

Avraam Berman:

“Dövlətin ümumilikdə” günahkar olduğunu demək rahatdır, amma hüquqi baxımdan dəqiq deyil.

Cavabdeh orqan məhz Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyidir, çünki onun əsasnaməsində Xəzərin vəziyyətinə nəzarət öhdəliyi təsbit olunub.

Bəs bu məsələ sadə insanlara, sahilyanı bölgələrin sakinlərinə necə təsir edir? Axı onlar nazirliyin əsasnaməsini oxumurlar.

Avraam Berman:

Bu, onları birbaşa təsir edir. Balıqçılar gəlirlərini itirir, liman işçiləri işlərini, sahilyanı sakinlər isə torpaq və sair. Qurum hərəkətsiz qalanda insanlar təkcə resurslarını deyil, həm də müdafiə hüququnu itirirlər. Əgər qurum əsasnaməni yerinə yetirmirsə, hər bir vətəndaş hesabat tələb etmək, məhkəməyə, beynəlxalq qurumlara müraciət etmək hüququna malikdir. Mən bir vəkil olaraq əminəm: vətəndaşların hüquqları dövlətin sərhədlərindən az müdafiə olunmamalıdır.

Bu vəziyyətdən çıxış üçün hansı hüquqi həlləri görürsünüz?

Avraam Berman:

Bir neçə addım var:

1. İctimaiyyətin iştirakı ilə Xəzərin səviyyəsinə nəzarət üzrə müstəqil komissiya yaratmaq.

2. Nazirliyin müntəzəm açıq hesabatlarını təmin etmək.

3. Zərər çəkmiş vətəndaşlar və sahibkarlar üçün kompensasiya mexanizmi işləyib hazırlamaq.

4. Ekoloji məsələləri vətəndaşların hüquqlarının məhkəmə müdafiəsində prioritetlər sırasına daxil etmək.

Və son sual. Cənab Berman, siz bir vəkil kimi danışırsınız. Bəs burada siyasi məqam varmı, yoxsa bu sırf hüquq məsələsidir?

Avraam Berman:

Mən bir vəkil kimi danışıram. Mənim üçün bu, ilk növbədə hüquq və ədalət məsələsidir. Siyasət rəqəmlər üzərində mübahisə edə bilər, amma qanun bir şeyi tələb edir: dövlət orqanı hərəkət etməlidir. Hərəkətsizlik də bir hərəkətdir və onun nəticələri var – bu, ölkənin hər bir vətəndaşına aiddir. Bu gün söhbət Xəzərin gələcəyindən gedir, deməli, onun sahillərində yaşayan insanların da gələcəyindən.

ajmedia.info