Avraam Berman: “Gender hüququ, əmək azadlığı və ictimai həssaslıq”

Gender hüququ, insanların cinsiyyətindən asılı olmayaraq bərabər hüquq və imkanlara malik olması prinsipinə əsaslanır. Bu hüquqlar qadınların, kişilərin və digər gender kimliklərinin cəmiyyət və dövlət qarşısındahüquqi bərabərliyini təmin etməyə yönəlib.

Əmək azadlığı insanın istədiyi işdə çalışma, peşəsini sərbəst seçmək və əmək münasibətlərində könüllü iştrak etmə hüququnu əhatə edir.

İctimai həssaslıq dedikdə cəmiyyətin müxtəlif sosial qrupların ehtiyaclarına, hüquqlarına və problemlərinə diqqətli və anlayışlı yanaşması başa düşülür.

Bu gün dünyada olduğu kimi Azərbaycanda da optimal mövzu olan “Gender hüququ, əmək azadlığı və ictimai həssaslıq” barədə ictimaiyyətin maarıfləndirilməsi üçün Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü, vəkil Avraam Berman suallarımızı cavablandırıb.

Jurnalist: Cənab Berman, bu gün feminizm və gender bərabərliyi geniş müzakirə olunur. Bu mövzu hüquqi sahəyə nə dərəcədə təsir göstərir?

Avraam Berman:

Çox ciddi şəkildə. Kişi və qadınların bərabər hüquqları məsələsi artıq yalnız sosioloji nəzəriyyələrin predmetindən çıxaraq real hüquqi mübahisələrin və ictimai reaksiyaların obyektinə çevrilib. Xüsusilə qadınların əmək hüququ, iqtisadi və peşəkar həyata tam şəkildə qoşulmaq imkanları ilə bağlı ifadələr və davranışlar cəmiyyətdə diqqət mərkəzinə düşür.

Jurnalist: Cəmiyyətin bu cür fikirlərə reaksiyası hüquqi baxımdan əhəmiyyət daşıyırmı?

Avraam Berman:

Cəmiyyətin reaksiyası birbaşa hüquqi sanksiya olmasa da, bu, hüquqi nəticələrə yol aça bilər. Məsələn:

•Əmək müfəttişliyinə müraciət,

•Şirkətlərə və korporativ struktur rəhbərliklərinə şikayətlər,

•Daxili etika və uyğunluq yoxlamaları.

Bu, hüquqi şüurun artdığını göstərir. İnsanlar getdikcə daha çox hüquqi mexanizmlərə müraciət edirlər və şirkətlər də reputasiya təhlükəsini nəzərə alaraq cəmiyyətin siqnallarını nəzərə almağa məcbur olurlar.

Jurnalist: Bəs yalnız bir fikrin ifadə olunması – konkret hərəkət olmadan – diskriminasiya sayıla bilərmi?

Avraam Berman:

Burada kontekst çox vacibdir. Əgər belə ifadə:

•İdarəçilik və ya rəhbərlik funksiyası olan şəxs tərəfindən səsləndirilirsə,

•Cəmiyyətdə və ya iş yerində qadınların hüququnu şübhə altına alırsa,

•Təzyiq, alçaltma və qeyri-bərabərlik mühiti yaradırsa –

bu, əmək qanunvericiliyinə, etik kodekslərə, hətta bəzi hallarda inzibati və hüquqi məsuliyyətə səbəb ola bilər.

Üstəlik, CEDAW kimi beynəlxalq konvensiyalara əsasən, işəgötürənlər yalnız pozuntunun qarşısını almaqla yox, həm də diskriminasiyanın qarşısını alan mühit yaratmaqla da məsuliyyət daşıyır.

Jurnalist: Əgər belə bir ifadə birbaşa nəticələr doğurmursa, hüquqi reaksiya vermək mümkündürmü?

Avraam Berman:

Hüquq yalnız nəticəyə deyil, riskin qabaqlanmasına da xidmət edir. Bəzən problemi səssiz buraxmamaq, hüquqi qiymət vermək, mümkün nəticələri izah etmək kifayət edir.

Əlavə olaraq qeyd edim ki, gender hüquqları sahəsində dövlətin və özəl qurumların yalnız passiv yox, aktiv öhdəlikləri də var. Bu o deməkdir ki, onlar təkcə pozuntudan yayınmaqla kifayətlənməməli, eyni zamanda bərabərliyi təmin edən şərait yaratmalıdırlar.

Jurnalist: Belə hallar Azərbaycanda nə dərəcədə geniş yayılıb? Hüquqi müstəvidə bu cür müraciətlər artıbmı?

Avraam Berman:

Hələ ki sistemli deyil, amma artmaqdadır. Xüsusilə qadınlar artıq daha çox hallarda öz hüquqlarını müdafiə etmək üçün hüquqi alətlərdən istifadə edirlər: təhqirə, qeyri-bərabər münasibətə, iş yerində imiclərinə zərər verən davranışlara qarşı hüquqi mövqe nümayiş etdirirlər.

Bu, yeni ictimai və etik normaların formalaşdığını göstərir. On il əvvəl səssizliklə keçilən ifadələr bu gün həm hüquqi, həm də ictimai baxımdan məsuliyyət yaradır.

Jurnalist: Bu kimi halların sistematik problemə çevrilməməsi üçün nə etmək lazımdır?

Avraam Berman:

İlk növbədə – maarifləndirmə: həm hüquq sahəsində, həm də ictimai davranış mədəniyyəti baxımından.

İkincisi – müvafiq qurumların reaksiya qabiliyyəti: məsələyə münasibət bildirməlidirlər.

Üçüncüsü: biz hüquqşunaslar belə hallara formallıqla yanaşmamalıyıq. Hüquqi qiymət vermək, nəticələri göstərmək və hüquqi praktikanı formalaşdırmaq bizim məsuliyyətimizdir.

Jurnalist: Sonda bir cümlə ilə mövzunu necə yekunlaşdırardınız?

Avraam Berman:

Gender bərabərliyi – sadəcə ideoloji konsepsiya deyil, konstitusiya prinsipidir. Hüquq – bərabər imkanlarla yaşamaq haqqıdır və bu haqqı qorumalıyıq.

Təşəkkür edirik Avraam müəllim. maraqlı və faydalı məlümatlar verdiyiniz üçün

ajmedia.news